Plattdeutsche Predigt zum 1. Januar 2003
(ostfriesisches Platt)

Predigttext: Evangelium nah Lukas (4, 16- 30)

16 Jesus kwamm we'er nah Nazaret, wor he upwussen was, un gung an'n Sabbat in't Synagoog, so as he dat wennt weer. Dor stunn he up un wull wat vörlesen.
17 Un se langen hum de Schrift van de Prophet Jesaja to. He rull dat ut'nanner un kreeg de Stee to faaten, wor schreeven steiht:
18 "Gott sien Geist geiht mit mi, un he hett mi insett't, dat ik de arme Lüüd de bliede Boeskup wiedersegg;
he hett mi stüürt, dat ik all de, de acher dicht Döören sitten, toroep: Ji sünd free!,
un de Blinnen: Ji koennt weer sehn!
Un de, de heel un dall an't Grund liggen, sall ik Moed maaken, dat se upstahnt:
19Ik sall van Gott her een Gnaaden-Johr utroopen!"
20 Dornah rull he de Schriftrull we'er tosammen, gaff een van de Deensten de torügg un gung sitten. Man all Minschen, de dor bi'nannerkoomen wassen, leeten hum nich ut't Oog.
21Do fung he an un sä: "Vandaag is dat Woort, wat ji eben höört hebbt, wohr worrn. "
(22 Un voel Lüüd gaffen hum recht un wunnerten sük oever de Gnaaden-Woordn ut sien Mund. Un se froogen: "Is dat nich Joseph sien Jung?" 23 Do sä he tegen hör: "Ji holln mi seeker noch mal dat Spreekwoord vör: Doktor, maak di sülst gesund! Un ji meenen: Do dat sülvige nu ok bi uns in dien Heimat, wat wi ut Kapernaum van di höört hebbt. 24 Man eens will ik jo seggn: Keen Prophet gellt dor wat, wor he her kummt. 21 Ik will jo vertelln, wo't is: As Elia leeven dä, gaff dat'n heel Bült Weetfroon in Israel - domals, as de Himmel dree Johr un sess Maand kien Regen hergaff un dat in't heele Land host nix to eeten geeven dä. 26 Man Elia wurr bloot nah een henstüürt, un dat was een Weetfroo ut Sarepta bi Sidon. 27 Un dat gaff in Israel genug leprakranke Minschen in Elisa sien Tieden; man bloot een van hör wurr schierr, un dat was Naeman ut Syrien.
28 As se dat höörn dän, wurrn all de Lüüd in de Synagoog up eenmal düll up hum.
29 Se stunnen up un dreeven hum ut't Stadt ruut. Se brochen hum booben up 'n Barg, wor hör Stadt up baut was un wullen hum andaal stööten.
30 Man he gung middent dör hör dör - un weg was he!)

Predigt
De Leevde van Gott - dör Jesus Christus uns vörleevt - un dat Toesammenholln in Gott sien Geist - dat mag nu mit uns all ween hier in't Kark un nahher in uns Alldagswark ok. Amen

Hebben Se sük dat güstern Obend ok weer ankeeken? "The same procedure as every year"? Dat Stück, wat för ganz voele Lüüd to't Olljohrsobend eenfach mit tohöört?

"The same procedure as last year. The same procedure as every year." All Johr't sülvig. Dinner for one - in Tüschentied gifft dat disse Sketch sogor al up Platt to höören un to lesen.
Worum is he bi jung un old so geern sehn un höört?
Trefft he viellicht uns Lebensgeföhl? Ok wenn't noch noog to lachen gifft in uns Leeven: Eegens blifft doch allns so, as't is. Beter worrt dat nich, ehrder schlechter. Een neije Johr maakt de Welt noch lang nich neij!

Of wi nu 2002 of 2003 schrieven, eegens bedütt dat ja gor nich so voel. Un doch worrt uns seltsam tomoot an so'n Neejohrsdach. Wi koennen dat, wat west is, nich weer haalen, wi koennen de Ogenblick nich fastholln, wi weeten nich, wat kummt. Dat, wat för jede Dag un Stünn gellen deit, gifft uns Neejohr besünner to doon.

De een lett sük denn van sien groode Johreshoroskop bedoorn. Kannst ja in disse Daagen in anto jede Käsblatt nahlesen. De anner hollt dat bloot mit'n heel Dort Snaps in't Puckel ut. De meesten obber reckt dat Bleegeeten in't Silvesternacht al lang nich mehr. Politikers worrn fraggt, Wissenschaftlers, Wirtschaftslüüd un - Spoekenkiekers. Un se all versoeken, in voerut to seggen, wo't worrt: Prognosen, Progammen, Anspraaken. Ok immer't sülvig, de een de anner so ähnlich, dat man dat gor nich gliek maarkt, wenn dat Fernsehen ut Versehn de Reed van't letzt Johr brengen deit.

Wenn man de Prognosen glööven düürt, denn hemmen wi van't neije Johr nich heel voel Goodes to verwachen: Geld worrt knapp, immer mehr sünd ohn Arbeit, oeverall worrt spoort un inspoort. De Minschen sünd bloot noch mit Sörgen good versörgt.
Wi hebbt noch mennig Katastrophenbild vör Oogen. De Angst geiht um: vör Terror un Gewalt - in de wiede Welt, man ok ganz dicht bi, up de Straaten un in de Schoolen. Un jede hett denn ok noch sien eegen Packje to draagen. Ja, dat Düüster um uns to is dör de Lüchtraketen vernacht kien Spierke heller worrn!
In de Bibelgeschicht, de klooke Lüüd för de 1. Januar 2003 as Predigttext utsoecht hebben, geiht dat eegens ok um so'n Programm an't Anfang.
Dat sall'n gooden Johr worrn! Dat seggt Jesus in disse Text. 'N an-ge-nehmen Johr seggt he uns to, een Johr, wor Gott uns an-nimmt.
Man: D' Rieg nah:

Ut de löttje Kind van Wiehnachten is'n Mann worrn. He is al lang uttrucken van to Huus, man nu kummt he nah Nazareth toeruegg.
16Jesus kwamm we'er nah Nazaret, wor he upwussen was, vertellt Lukas (in sien veerde Kapitel) un gung an'n Sabbat in't Synagoog, so as he dat wennt weer.

De Lüüd in Nazareth kennen Jesus - van Kind of an. Se kennen sien Olln un sien Familie, heel groot is Nazareth nich. ‚Dor soelln Dien Olln sük woll freun, dat du mal weer up Versit kummst.', höör ik hör seggen. Man'n bietjet wat anners is dat bi hum doch: In Kapernaum hett he vörher west, dat is nich so wiet weg. Un wat dor paseert is, dor hebben de Lüüd al so allerhand van mitkreegen: Jesus hett Kranken gesund maakt un Minschen, de an't Grund was'n, weer upricht', dat hett sük bit nah Nazareth rumproot't. Wat nu woll kummt? De Lüüd dor in't Synagoog sünd neisgierig.

16 Dor stunn he up un wull wat vörlesen.
17 Un se langen hum de Schrift van de Prophet Jesaja to. He rull dat ut'nanner un kreeg de Stee to faaten, wor schreeven steiht:
18 ‚Gott sien Geist geiht mit mi, un he hett mi insett't, dat ik de arme Lüüd de bliede Boeskup wiedersegg;
he hett mi stüürt, dat ik all de, de achter dicht Döören sitten, toroep: Ji sünt free!,
un de Blinnen: Ji koennt weer sehn!
Un de, de heel un dall an't Grund liggen, sall ik Moed maaken, dat se upstahnt.
19 Mit een Woord: Ik sall van Gott her een Gnaaden-Johr utroopen!'

De Lüüd in Nazareth kennen disse Woorden. Se sünd al mehr as 500 Johr old un stammen ut de Tied, as för dat Volk Israel dat Schlimmste erst mal we'er oeverstahn was: Johrenlang harrn se unner de Gewalt van de Frömden leeven musst. Man nu weern se free. Se kunnen toeruegg nah Huus un dor'n neijen Anfang maaken. Man so recht voel Toversicht harrn se nich: Liggt dor denn nu wiss'n gooden Tied för uns, of kann man de dunkel Wulken nich al weer gewohr worrn?
Up letzt steiht een Schooler van de groode Prophet Jesaja up un seggt: Een Gnaadenjohr hett anfungen. Een goode Tied kummt up jo to.

Gnaadenjohr - dor wussen de Lüüd in Nazareth wat mit antofangen. Nah Mose sien Gesetz gifft dat so een Jubeljohr (van hebräisch: "Yobel" = Widder of de Hoorn, de dat Fest ankünnigen deit) all 50 Johr (immer nah soeben mal soeben Johrn). Denn worrt'n neijen Anfang maakt. De, de wat schullig bleeven sünd, mutten dat nich toeruegg betahlen; de, de inspeert of Sklaven sünd, worrn freelaaten; de, de hör Recht nich kreegen hebbt, kriegen dat nu. Dat Blinnen weer sehn koennen, dor steiht dor nix van, woll obber, dat voel, de dat Unrecht in hör Land nich sehn wulln, de Oogen opengahnt un de, de hör Schicksal blind hennehmen, neij gewohr worrn, wat för hör mögelk is.

20 Dornah rull Jesus de Schriftrull we'er tosammen, gaff een van de Deensten de torügg un gung sitten. Man all Minschen, de dor bi'nannerkoomen wassen, leeten hum nich ut't Oog.

Kien Wunner! Nu is de Predigt an't Rieg. In't Sitten, dat weer domals so Mood.
Jesus sien Predigt is köört. Mit een Satz kann he allns seggn, wor wi faaktieden 20 Minüten to bruuken:
21Do fung he an un sä: "Vandaag is dat Woort, wat ji eben höört hebbt, wohr worrn. "

Dat is de köörtste un beste Predigt, de ik jemals höört hebb. Dat wat de Jesaja-Schooler sien Volk toeseggt hett, dat is nu mit Jesus Wirklichkeit worrn.

Wo wunnerbor he doch prooten kann! Wat kann he d'r doch wat van maaken! Un so wat kummt ut Nazareth. Se sünd rein'n bietjet stolt, sien Lüüd dor um Jesus to.

As ik disse moije Jesus-Woordn lesen dä, keemen mi all de Saaken in't Sinn, de mennigeen van uns sük vandaag, wor nu weer'n neije Johr anfangt, so vörnehmen deit. Dit sall anners worrn, un dat will ik anners maaken. Wi kennen dat. Faak genug worrt dor denn nix van. Faak genug blifft dat bi de moije Woorden, un ännern deit sük nix.

Jesus geiht dat heel un dall nich um moij Woorden un dat Verkloorn van goode Afsichten. Jesus markt gliek, dat de Lüüd in Nazareth gor nich begriepen, wor he van proot'. Se willn moij Woorden höörn. Se willn Wunners sehn.

22 Un voel Lüüd gaffen hum recht un wunnerten sük oever de Gnaaden-Woorden ut sien Mund. Un se froogen: "Is dat nich Joseph sien Jung?" 23 Do sä he tegen hör: "Ji holln mi seeker noch mal dat Spreekwoord vör: Doktor, maak di sülst gesund! Un ji meenen: Do dat sülvige nu ok bi uns in dien Heimat, wat wi ut Kapernaum van di höört hebben. 24 Man eens will ik jo seggn: Keen Prophet gellt dor wat, wor he her kummt. 21 Ik will jo vertelln, wo't is: As Elia leeven dä, gaff dat'n heel Bült Weetfroon in Israel - domals, as de Himmel dree Johr un sess Maand kien Regen hergaff un dat in't heele Land host nix to eeten geeven dä. 26 Man Elia wurr bloot nah een henstüürt, un dat was een Weetfroo ut Sarepta bi Sidon. 27 Un dat gaff in Israel genug leprakranke Minschen in Elisa sien Tieden; man bloot een van hör wurr schierr, un dat was Naeman ut Syrien. 28 As se dat höörn dän, wurrn all de Lüüd in de Synagoog up eenmal düll up hum. 29 Se stunnen up un dreeven hum ut't Stadt ruut. Se brochen hum booben up 'n Barg, wor hör Stadt up baut was un wullen hum andaal stööten. 30 Man he gung middent dör hör dör - un weg was he!

De Stimmung sleiht um. Wütend sünd se nu tomal, de Lüüd in Nazareth. Ik kann dat verstahn: Süchst! Blifft doch allns so, as dat immer west is. De Armen in Nazareth blieven arm, de Blinden blind, de inspeert sünd, blieven inspeert. Ik kann mi vörstelln, wo enttäuscht se sünd. Net so dalslaan as wi, wenn dat immer weer bloot bi moije Woordn blifft.

Of - weer de Lüüd in Nazareth dat eenfach bloot tovoel, wat Jesus dor van hör wull.
Hebbt se dat viellicht doch ganz genau mitkreegen, wo eernst hum dat is. Dat de Welt denn wiss anners worrn mutt un man dat nich upschuuven kann.
"Vandaag is dat Woort, wat ji eben höört hebbt, wohr worrn. "
Dat irgendwenner Gott sük dörsett't in disse Welt, dat willn se woll glooeven, dor geiht hör dat nich anners as uns, man vandaag, dat kann man doch host nich begriepen: Vandaag 'n Welt ohn Armot, ohn Unrecht, ohn Hunger, ohn, dat Minschen ninnachtig behannelt worrn?

Jesus seggt nich bloot: Vandaag is Gott sien Riek bi jo ankoomen! Nee, he seggt ok ganz genau, wor dat dor um geiht: Wor Gott in disse Welt rinkummt, blifft dat eben nich so, as dat west is. Jesus proot' dor nich um to: He stellt uns an de Siet van de Elenden un Armen. Wenn Minschen lieden mutten, düürt uns dat nich langer kold laaten.

Wat dat bedütt, wiest mi de Gechicht van een löttjen Jung:

"Een löttje Jung, veer Johr old, steiht vör't Speegel un verkledd sük. In't Kinnergoorn fiern se Fasching, un he will as Cowboy gahn. Ganz sachtjes un akkerat probeert he allns ut, de Cowboyhoot, de West, de Büx, un de Colt. Denn is he kloor, un he rennt nah sien Moeder: ‚Mama, kiek mal, wo moij ik bünn.' De Moeder hett neddekraat noch wat heel Wichtigs to doon un kikkt gor nich recht hen. ‚Ja, moij.' De löttje Jung geiht weg. Man'n poor Minüten later is he weer dor un steiht heel bedröövt tegen hör. ‚Wat is, mien Muuske?' fraggt sien Moeder hum. He kikkt hör an un seggt: ‚Mama, ik will di mien Oogen geeven. Denn kannst du beeter sehn, wo moij ik bünn." ('N bietjet verännert ut: H. Ruppel: Träumen, Klagen: Worte zum Tage, Neukirchen-Vluyn 1985, S. 150)

Wovoel Minschen würrn uns woll geern hör Oogen lehnen, denk ik mennigmal. Dat wi sehn koennen, wo hör tomood is, wo hör dat geiht, mennigmal achter'n good verputzen Müür: de Kranken, de nümms mehr tohöören deit, wenn se klaagen, de junge Lüüd, de nich weeten, wo dat wieder gahn sall mit hör, de Olln, de sük sörgen, well hör helpt, wenn se sük sülst nich mehr helpen koennen, de, de vandaag nich weeten, of se dat heele Johr oever satt to eeten of'n Dack oevert Kopp hebben of Arbeit holln, de, de Angst hebbt, dat se dör Terror of Krieg umkoomen.
Wenn man dat eernst nimmt, wat Jesus seggt, kann man sük mit de Welt, so, as se is, nich tofree geeven. Jesus vertröst' uns nich up oevermörgen: Nee, vandaag sall dat wohr worrn - middent in uns Welt. Jesus nimmt uns nich eenfach as Statisten mit up't Bühn' un spoelt denn allennig. Nee, he will dör uns un mit uns wiesen, dat he hollt, wat he toeseggt: Dör uns will he Minschen free maaken, Mood maaken, de Oogen open maakken, heel maken. Un he will dat nich bloot - he deit dat ok - nu erst mal 2003.
2003 - dat sall dat Johr van't Water wesen, hett de UNO fastleggt. Wi soelln dor an denken, dat wi süünig mit dat kostboore Natt umgahnt.
Dat is good un richtig! Man ik will dat ok eernst nehmen, dat Gott mi sien Gnaad för disse Johr toseggt. Gott nimmt uns an't Hand, geiht mit uns dör't Tied.
Wenn Lieden kummt - he hollt uns fast un draggt uns d'r dör. Wenn Truer up uns wacht - he lett uns nich unnergahn. Wenn dat stuur worrrt - wi sünd nich allennig, wi soelln wat van hum marken. Un wenn dor Leevde un Freid is in uns Leeven un uns dat een of anner glückt, denn freut he sük mit uns.
Dat is mehr as bloot Prooterei. Dor hett Jesus mit Lief un Leeven för instahn.

"Wenn ji nu froogt: Wor blifft de Herr?
Wi brukkt em gau hier op de Eer!" - heet dat in'n neijen plattdüütschen Adventsleed (van Cord Denker, Pastor i. R. ut Bargteheide, Melodie: Macht hoch die Tür, EG 1)
"Bedenkt, dat sied tweeduusend Johrn
de Christenminschen op em luu'rn.
Fangt an! Ji weet jo, wat he meent.
He will, dat wi den Freden deent,
dat wi vun sien Advent
al hier een Vörschmack findt."

Ik wünsch uns all een an-ge-nehmen un blied Johr, een Gnaadenjohr unner Gott sien Segen.
Amen

Liedvorschläge:

Ok düsse Tied (von Cord Denker, Pastor i.R. aus Bargteheide)
(Singwies: Vom Himmel hoch - EG 24)

Dat ole Johr guüng üm de Eck,
un mennigeen föhlt noch den Schreck,
de em in't Hart deep sitten bleew,
wenn dat een lege Nohricht geew.

Wi seggt, dat Gott de Welt regeert,
man op de Eer löppt veel verkehrt:
Dat Unrecht mookt sick breed un groot
un hett een Bündnis mit den Dood.

Wi Minschen griept noh de Natur...
Wi höört Kritik, man bliewt doch stuur:
Wi mookt dat so, as uns dat paßt
un soogt an unsen Lewens-Ast.

De Leevd is arm un sitt in Stall,
de Afgunst bröch ehr fröh to Fall:
Gott is een Kind un hett keen Macht,
sien Stimm is lies, sien Hand is sacht.

Nu kümmt een Johr un deent sick an...
Wat man dor all'ns ut moken kann!
Wat sick dor in versteken deit:
Man good, dat wai dat noch nich weet.

Wi leewt jo doch bloots op Vertruu'n.
köönt anners nich uns Lewen buu'n,
as dat wi glööwt: Ok düsse Tied
stellt Gott sick lies an unse Sied.

Ganz op Gott sien Gnaad un Segen (aus: Dor kummt een Schipp. Plattdüütsch Gesangbook. 2. Aufl. Hermannsburg 1992, Nr. 176)
(Singwies: Alles ist an Gottes Segen - EG 352)

1. Ganz op Gott sien Gnaad un Segen
steiht mien Hoffen all mien Wegen,
he sett Düüsternis un Licht.
Ganz in em mi free to laaten,
will ik hier mien Totroon faaten,
he alleen gifft Maat un Richt.

2. De för mi bet nuto gootseggt,
Glück un Segen in den Schoot leggt
un in Unglück steiht to Siet;
de den eersten Dag hett roopen,
Maand un Johren free lett loopen,
hollt ok in sien Hand mein Tiet.

3. Hoffen will ik all mien Daagen,
nah den Herrn sien'n Segen fraagen,
wat he will un deit, dat tellt.
Hart un Seel un Lief un Leven
heff ik ganz sien Gnaad togeven
un in sien Erbarmen stellt.

4. He weet woll, wat sik mag schicken,
wat mi gootgahn schall un glücken,
al dat steiht woll in sien'n Plaan.
Ik heff em nix vörtoschrieven,
as he't will, so mutt dat blieven,
un so schall't ok alltiet gahn!

Anita Christians-Albrecht
Beauftragte für plattdeutsche Verkündigung
in der ev.-luth. Landeskirche Hannovers
Rhedener Straße 25, 31303 Burgdorf
Tel.: 05136/ 89 22 87, Fax: 05136/ 89 05 69
e-mail: anita-juergen.albrecht@t-online.de