Göttinger Predigten im Internet

Gott, de immer dor west hett un dorwesen will för all Tieden, de mag ok nu ganz dicht bi uns wesen un uns sien Free schenken, dat wi höörn un verstahn. Amen.

Nu is’t also weer so wiet, leeve Gemeen. Wi hebben’t mal weer all vör’nanner kreegen. Wi sünd kloor, fix un fardig mit - un van - all dat, wat wi so in de Maak harrn in de letzte Weeken un Daagen un Stünnen. Ok dit Johr hebben wi dor düchtig wat an daan, an dit Fest: Wi hebben uns dör de Geschäften schuuven laaten un köfft un köfft, hebben överleggt un inpackt, kookt un backt un allns fein torecht maakt, un van all Sieden hett se uns weer in d’ Ohren leegen: Disse „stille un heilige“ Nacht.

Ik weet nich, wo Hör „Heilig Dag“ bitlang utsehn hett. Vör’n poor Johren hebb ik in een Zeitung mal so’n Oort Raadgever funnen, wo man disse Dag am besten över d’ Runnen kriggt. Unner de Överschrift „Besinnlich“ stunn dor’n Liest in to’n Ofhaaken: „1. Fröh upstahn, 2. flink inkoopen, solang dat noch Broot un Melk gifft, 3. Wiehnachtsboom upstellen, 4. duschen, 5. Kinner beruhigen, 6. fell noch de letzte Geschenken inpacken, 7. Goos updeuen un Eeten vörbereiden un gliek ofwaschen, 8. Boom schmücken, 9. Mooder ofhaaln, 10. Wiehnachtsmusik rutsoeken, 11. Platzen in’t Kark seekern, 12. Geschenken utpacken, 13. freun, 14. lecker eeten, 15. sük nich in’t Wull kriegen, 16. un immer dran denken: Wiehnachten is’n besinnlich’ Fest , dat Fest, wor dat um Free geiht un um Freud.“

Ja, wi laaten uns dor wat an gelegen wesen, an disse Obend. Ut so’n ganz normalen Freedagabend een „Heilig Obend“ maaken, dat is gor neet so eenfach. Un tofree sünd wi bi all uns Müh un Arbeit faak genug liekers nich. Wor mag dat an liggen?

In de Weeken vör Wiehnachten lees ik immer geern een bestimmten Geschicht vör. Un wo de Lüüd dor up reageeren, dat wiest mi’n heel Dort.

„De Kurzschlussgeschicht’“ heet se un is van Margret Rettich:

„Van een besünner Wiehnachtsfest in sien Leeven wuss he nix to vertelln, meen Heini. Man, wo dat mal 'n heel besünner Wiehnachten worrn kunn, dat wuss he woll:

Heini arbeit't bi’t Stadtwaarken. He leest of, wat de Lüüd an Strom verbruuken. Un wenn he Fierobend hett, geiht Heini dör de groode Geschäftsstraaten nah Huus. He sücht de voele Lüchterketten un denkt: „De würr ik geern mal ’n saftigen Stromreeken stüürn.“ Van een Kant hört Heini ‚Stille Nacht’ un van de anner Koophuus her ‚O du fröhliche’. „Nich beeter as Kattengejaul", denkt he. Heini argert sük, dat in't Wiehnachtstied all Lüüd jagen und hetzen, koopen un schleepen un nüms Tied hett. He argert sük, dat sien Schweegerdochter 'n Plastikwiehnachtsboom köfft hett, de man open- un dichtklappen kann as'n Schirm. He argert sük över dat ganze Gedrüß. He will sien Ruh hemmen.

„All mussen s’ hör Ruh hemmen“, denkt Heini. „Still muss dat weesen un gemütlich!“ Dorum denkt sük Heini 'n heel besünner Wiehnachtsfest ut.
Irgendwenner mal will he nah sien boverste Chef hengahn un seggn: „Mi maakt dat nix ut, wenn ik Heiligobend Dienst hebb. All annern können Se driest nah Huus stüürn.“ De Chef un de Kollegen sünd blied, dat se togahn köönen. Heini blifft allennig toruegg. He wannert rum un kikkt nah, of't ok all funktioneert. Un denn find't he seeker irgendwenner de een Hebel, de he bedeenen mutt, um 't Strom offtostellen.

In't ganze Stadt is’t denn tomal all ut un dood. De Glimmerlüchten buten sünt ut. De Straatenbahnen staant still. Un ok in de Huusen is dat pottendüster. De elektrisch Keersen brannen ja nich mehr. Up eenmal is dat ok ganz still. Kien Fernsehen, kien Radio, kien CD. Erst verfehrn sük de Lüüd ganz gewaltig, de een of anner strumpelt dör d’ Gegend of schmitt wat um, wenn he nah'n Fuertueg of nah de Rietsticken soecht.

Man so nah un nah finnen se denn seeker irgendwor'n Keers. De worrt up't Disch stellt, un all setten's sük bi’nanner hen. Musik is de nich mehr. Nu blifft hör nix anners över, as sülmst to singen. De Melodien mutten s’ ja köönen. Se hemm'n ja siet Weeken nix anners mehr höört. Mit de Texten is dat stuurder. Obber viellicht weet de een of anner doch ’n Stroph', anners muttens eben sülmst dichten. Viellicht brengen de Kinner her Olln dorto, mit hör to spoelen. Dat gifft'n heel dort Spoeln, de man in’t Düüstern spoelen kann. Viellicht geiht de een of anner ok vör d’ Döör und kikkt, of de Nahbers weeten, wat de los is. Se prooten över dit un dat. Se stahnt tosammen un hemmen Tied un Ruh.

Nah’n Stünn of wat drückt Heini de Hebel natürlich weer hoch. Un achteran gifft’t seeker Skandaal. Man dat is hum egal. Irgendwenner maakt he dat so. Een einzig's Mol.
(gekürzt nach: „Die Kurzschlussgeschichte“ von Margret Rettich, aus dies.: Wirkliche Weihnachts-geschichten. Wien-München 1976; übersetzt von Anita Christians-Albrecht )

„Ja“, seggen de Lüüd, wenn se disse Geschicht höörn. „Dat weer moij: Lücht ut, Kers an: Tied, Ruh, gemütlich tosammensitten, nix sehn un nix höören.“
Ja! Mackelk willn wi dat hebben Wiehnachten, kommodig. Keen Arger, keen Verdreet, keen Skandaal un keen Kibbelee. All, wat uns dat Hart schwoor maakt un Traanen köst’, sall – wenn’t eets geiht - buuten blieven. Mit een Knoppdruck willn wi dat vannabend ofschalten. All Hektik sall van uns offallen – „Heilig Obend“ sall dat worrn hier in’t Kark un nahderhand in Huus.

„Kien Wiehnachtspost van’t Finanzamt“, hett dat vör’n poor Johren mal in een Zeitung heeten. De Finanzverwaltung in irgendeen Stadt hett dor toseggt, dat se Wiehnachten Ruh geeven wull. Van 17. Dezember of an bit nah Neijohr sull nüms’n lastigen Breef van’t Finanzamt kriegen.

Ja, so stellen wi uns dat vör mit Wiehnachten, leeve Gemeen. Un dor arbeiden wi up hen.

Bloot: Lang hollt dat meestens nich vör.
Kann ween, dat de Familie wenigstens an Heiligobend Free hollt.
Kann wesen, dat een poor Stünn nich schooten worrt, wor Krieg is.
Kann wesen, dat ’n schmakelk Eeten un ’n poor moij Geschenken uns würelk blied maaken un glückelk.
Man kann ok wesen, dat dat all heel un dall nich henhaut.
Voel Minschen sünd besünners an disse Obend trüürig, wiel hör so voel Gedanken hochkoomen.
In mennig Familien kriegen s’ sük ganz gewaltig bi’t Ohren över’t Fierdaagen. Duusende van Minschen roepen Heiligobend bi’t Telefonseelsorg’ an, wiel se nüms hebben, mit de se dit Fest fiern köönen, wiel hör dat an disse Obend besünners düdelk vör Ooegen steiht, wo allennig se sünd.
Un in kien anner Tied van’t Johr gifft dat so voel Mannlüüd un Froolüüd to beklaagen, de nich langer leven willn.
Dat Leven is faaktieden lang nich so, as das wesen sull. Dat markt mennigeen Wiehnachten noch voel mehr as anners. ‚Welt gung verloren’ – dor köönt wi all’n Lied van singen. Un de Mann mit de rote Mütz, de allns wohr maakt, wat man sük wünscht, de gifft dat nich.
Uns Welt, as se is, un Wiehnachten – dat passt schiens nich tosammen. Utgeree-kend Wiehnachten, seggen wi dorum ok, wenn wi in disse Daagen van een Unfall, van Krankheit of Dood höören.

Lücht ut also, Keers an, nix sehn un nix höörn. Fröhlich Wiehnachten! Amen!

„Holl! Stopp!“, höör ik dor up eenmal een Stimm. „Dat sall Wiehnachten wesen! Dat kann ja woll nich angahn! Dor hebb ik ok noch wat to to seggen“.Johannes is dat, de so proot’t. In uns Predigtext för vannabend:

16 So’n Hartenstreck hett Gott nah disse Welt hatt, heet dat bi Johannes in’t darde Kapitel, dat he sien eenigst’ Söhn weggaff. Nu sünd all, de an hum glööven, neet mehr verloren. Nee, se sünd för ewig reddt’.
17 Gott hett sien Söhn nich in de Welt stüürt, um de Minschen för Gericht to brengen; hum geiht dat dorum, de Welt dör hum to redden.
18 Well an hum glöövt, de geiht free ut, man de nix mit hum to doon hebben will, de trefft dat Gericht, umdat he nich glöövt hett an de Naam van Gott sien eenzig Söhn.
19 Mit dat Gericht is dat so: Dat Lücht is in de Welt koomen, man de Minschen wulln leever de pickschwarte Nacht as de hellerlicht Dag. Allns, wat se doont, is leeg Wark.
20 Well nix as Quaads utsitten deit, de kann dat Lücht nicht of un löppt d’r vör weg. He hollt sük in’t Düüstern, denn he is bang, dat dat, wat he daan hett, vandag kummt.
21Man de, de dat deit, wat de Wohrheid verlangt, de kummt nah dat Lücht hen. Allns, wat he denkt un deit - dat sücht man -, dat kummt van Gott.

Lücht ut, Keers an - dor will Johannes nix van weeten. In’t Düüstern holln sük de up, de wat Leegs in’t Sinn hett, seggt he, de nich ganz süüver sünd. Nee! Lücht an! Dor hollt Johannes wat van: De Welt hell utstrahlen un genau henkieken.

Johannes weet Bescheed. He sücht mehr schwart as witt, mehr Düüster as Lücht. Dunkelland is de Minschenwelt för hum. Wat dor all los is! Wat Minschen dor in lieden mutten, dor is’t Enn van weg! Johannes sücht Unrecht un Lögenhaftigkeit, he sücht Not un Elend, he sücht, dat ’t Geld immer knapper worrt un voel sük Sörgen maaken um Inkoomen un Utkoomen, he sücht de Angst in de Oogen van de Minschen, de Angst för dat, wat dor all noch up hör daalkummt.

Un so wat mutten wi uns Wiehnachten anhöörn? Utgereekend Wiehnachten?

Ja, seggt Johannes, dat mutten ji jo Wiehnachten anhöörn. Dor geiht dat Wiehnachten um. Wenn Wiehnachten jo nich helpt, de Welt so to sehn, as se is, denn köönen ji dat ok laaten mit de heele Fierderee.

Wenn wi uns de Wiehnachtsgeschicht ankieken, sehnt wi futt, dat de mit Glanz un Glimmer un Besinnlichkeit in’t Keersenlücht ok nich alltovoel to doon hett: Hart un brutol is dat, wat Lukas uns in sien Evangelium vör Oogen stellt: Twee Minschen seh ik vör mi, de in’t Fröömd nich weeten, wor se blieven soelln. Ik stell mi Maria vör: Schoon of mutt se wesen nah hör lang’ Reis. Ik höör de Wind huulen dor de dünne Breeden van de Schaapstall. Un ik denk ok doran, wo arm un rechtlos de Harders weern domals, wo hart se arbeiden mussen, um dör’t Tied to koomen, un wo wenig de annern hör in’t Reeken harrn. Kold weer dat domals un hart. Un dat Lücht, dat van de Engels utgeiht, is kien Schummerlücht, de dat, wat würelk is un wohr, wegschummelt. So hell is dat up eenmal dor up’t Feld bi de Harders, dat se dat mit d’ Angst kriegen. Ganz düdelk sehnt se up eenmal: Dat is uns Leben, so geiht uns dat, dat sünd wi. Man de Engel seggt an hör: „Weest nich bang!“

Un he seggt hör ok, worum se nooit mehr Angst hebben mutten: Jüst in disse Welt is Gott rinkoomen.

Dit Lücht - so verstah ik Johannes -, dit Lücht kummt van Gott. Dit Lücht sall uns helpen. Wi soelln henkieken, sehn, begriepen. Wi verfehrn uns denn viellicht net so as de Harders dor up’t Feld bi Bethlehem. Man denn köönen ok wi ’n neijen Weg finnen. Denn höörn ok wi’n Stimm, de uns seggt: Wees nich bang! Dit Lücht is dat Gericht, seggt uns Text. Un so schlimm sük dat Woord ok anhöört: Ok dat Gericht is van Gott stüürt. Ok dat Gericht sall de Minschen helpen, hör redden.

Wat immer Gott deit, dat worrt mi in disse Bibelstääd weer besünners düdelk, wat immer Gott deit, ok wenn he uns Bescheed seggt un uns dor mit Noes up stött, wat verkehrt löppt in uns Welt of in uns Leven, ok wenn he Gericht hollt - he deit dat för uns, för sien Minschen: 16 So’n Hartenstreck hett Gott nah disse Welt hatt, dat he sien eenigst’ Söhn weggaff. 17 Gott hett sien Söhn nich in de Welt stüürt, um de Minschen för Gericht to brengen; hum geiht dat dorum, de Welt dör hum to redden.

Gott worrt Minschke - för uns. Midden’t in jo Welt will ik koomen, seggt Gott, middent in jo Welt, de bloot noch up de Werbeplakaten heller is un heel, middent in jo Strietwelt, middent in jo Angstwelt. So leev hebb ik jo, dat ik jo dat grootste Geschenk maak, wat ik jo maaken kann. Ik schenk jo mi sülst.

Man – mit Geschenkideen is dat ja mennigmal so’n Saak:

„Wat sall dat wesen?“ fraggt de Mann bi’t Bescheren, un dreiht een Stück Karton hen un her. „Segg bloot, dat weetst du nich?!“, seggt sien Frau enttäuscht. Dat bün ik. Dat is’n Scheerenschnitt van mi. Ik wuss nich, wat ik di schenken sulls, du hest’t doch all, un do doch ik ...“. „Ach jo, natürlich“, seggt de Mann. „Moij, wirklich moij ...“, un rullt de Karton weer tosammen.

Se kennen dat seeker ok. Dor hett man sük so voel Gedanken maakt, -zig Geschäften dörwest, voel Geld utgeeven, un denn kummt dat Geschenk gor nich so recht an. Good, wenn man denn de Kassenzedels upspoort un umtuuschen kann.

Of Gott dat mennigmal ok so geiht? Of he ok de Indruck hett, dat he mit sien Geschenkidee bi uns nich allto good ankummt? Viellicht reekent he dor ja ok jede Johr neij weer mit, dat wi ankoomen un seggen: „Wees uns nich düll, leeve Gott, man so’n löttje Kind in ’n Krüff un dorto ’n poor nette Woorden. Dor köönen wi nich so recht wat mit anfangen. Kannst du dat nah Wiehnachten nich umtuuschen?“
De ganze Müh umsünst, denkt Gott sük denn seeker. Dor hebb ik dat Lücht in de Welt stüürt, man de Minschen willn leever in’t Düüstern blieven. „Moij, Gott“, seggen se, „dat du koomen büst. Man irgendwie köönen wi di in uns Leven nich so recht bruuken. Of un to viellicht, wenn wi uns Kinner konfermeeren laaten of wenn’n Minschke dood blifft of Wiehnachten, ja, denn kummt uns dat ganz good to Pass. Man anners is uns dat voelst to anstrengend. Wi willn wat van’t Leven hebben, leeve Gott. Later viellicht.“
Dat meent Johannes nah mien Meenen mit „Gericht“. N ich, dat Gott as so’n pinge-ligen Buchhalter allns upschrifft, wat wi verkehrt maaken un uns dat irgendwenner unner d’ Noes hollt. Nee, Gericht is dat, wat uns sülst dat Leven stuur un suur maakt: Wenn wi untofree sünd un nich weeten, worum; wenn wi dat Gefoehl hebben, in uns is allns löss un dood; wenn Gott uns sien Hand tomoed-strecken deit, un wi dreihn uns um un gahnt uns Weg ohn hum wieder.
Gott wünscht sük nix mehr, as dat wi uns up hum verlaaten un dordör uns Angst quiet worrn. Man dorto mutt he uns jede Johr Wiehnachten weer neij in’t Spoor setten un uns verkloorn: „Dat Kind dor in’t Krüff, dat bün ik! Nicht dat ik dor wat tegen hebb, wenn ji jo dat moij un kommodig maaken. Man Free un Fründlich- wesen un Schenken bloot an en Obend in’t Johr? Well sall dat nützen?

Wiehnachten – dat is voel mehr. Wiehnachten heet: Ik will ganz dicht bi jo koomen. Jede Footstapp will ik mit so doon, jo heele Leven mit jo deelen. Nüms sall mehr seggen mutten: ‚Gott! De is wiet weg, Gott, de weet doch gor nich, wo dat is as Minschke!’. Nüms sall mehr denken mutten: ‚Ik bün ganz alleen!’.

Mit disse Kind maak ik jo vör, dat man as Minsch in disse Welt leven kann. Dat Kind worrt groot, un helpt, trööst’t, maakt heel, gifft de Welt Hoopen. Un dat, wat mit dit Kind in de Welt rinkoomen is, is nich doodtokriegen.

Dat, wat ji nich koopen un nich vörbereiden köönt, un wat ji trotzdem so nöödig bruuken, dat will ik jo schenken, seggt Gott: Totraun, Glück, Free - un een Freud, de langer anhollt as dree Daag. Ik bün van nu an bi Jo. Weest man nich bang!“ Amen.

Un Gott sien Free, de wied över dat ruutgeiht, wat Minschen sük utdenken köön’n, de sall jo Haart un jo Gedanken fastholln bi Jesus Christus. Amen.

Lieder:

Een Steern geiht up in düüster Nacht
(Singwies: Lobt Gott, ihr Christen alle gleich, EG 27; ut: Dor kummt een Schipp, Plattdüütsch Gesangbook, Hermannsburg 1992, Nr. 21; plattdüütsch: Marianne Brückmann, Aurich)

1 Een Steern geiht up in düüster Nacht,
schient över’t wiede Feld;
de Minschen hebb’n dor lang up wacht.
Wo blied 1 is nu de Welt, wo blied is nu de Welt!

2 Dat Volk, dat eens in Düüstern weer,
dat sücht dat groode Lücht.
De swarte Nacht, de is nich mehr;
Hartsehr 2 un Noot verflüggt. (2x)

3 Gott Vader stüürt sien eegen Kind
in disse noore 3 Welt.
Striet un Elend een End nu findt,
bloot Free un Leevde tellt. (2x)

4 Dat Kind kummt sünner Goot un Geld,
de Krüpp is fuul 4 un slecht.
Sien Krüüz brengt Haapen in de Welt,
wat düüster weer, word lecht. (2x)

5 Een Steern geiht up, de Nacht vergeiht.
De Mörgen is nich wiet.
Heer Christ, schenk uns Barmhartelkeit!
Help du uns dör de Tiet. (2x)

1 blied: froh
2 Hartsehr: Herzeleid
3 noor: armselig
4 fuul: dreckig

Swatt is de Nacht ...
(Singwies: Stille Nacht (EG 46); ut: Op goden Kurs, Plattdüütsch Gesangbook, Kiel 2001; Nr. 21; plattdüütsch: Cord Denker, Bargteheide)

Swatt is de Nacht, ruug is de Nacht;
Düüsternis hett de Macht.
Achter’t Swiegen krüppt Angst in de Welt;
Sorgen hebbt uns de Tokunft verstellt:
Welt, wo driffst du op to?
Welt, wo driffst du op to?

Koold is de Nacht, still is de Nacht;
Lichterschien fallt nu sacht
Un liggt warm op en Kinnergesicht,
gifft uns Leben en fründliche Richt:
Welt, dien Tokunft is dor!
Welt, dien Tokunft is dor!

Hell is de Nacht, warm is de Nacht,
Angst verleert all ehr Macht,
Kinnerlachen verwanelt de Tied;
Freed kümmt neeger nah Hass un nah Striet:
Welt, en Kind is dien Gott!
Welt, en Kind is dien Gott!

Pastorin Anita Christians-Albrecht
Beauftragte der ev.-luth. Landeskirche Hannovers
für die Verkündigung in plattdeutscher Sprache
anita-juergen.albrecht@t-online.de