Göttinger Predigten im Internet, hg. von Ulrich Nembach und Johannes Neukirch


Predigt im pfälzischen Dialekt zum Silvesterabend
Datum: 31.12.1998
Predigttext: Jesaja 30, 8-17
Verfasser: Dr. Werner Schwartz


8 Unsern Herrgott hot zum Jesaja gsagt:
Alla, geh dann anne midde unners Volk un schreib's uf e Dafel, wann se zugucken,
un mol's in e Buch noi, daß es fer immer un ewich bleibt.
9 Die sin nämlich e ganz beeses Volk, verloge sin se,
un sie wollen nit heere uf des, wo en ehrn Herrgott sagt.
10 Die sagen zu dene, wo sehen, was uf uns zukummt: Heeren uf zu gucke.
Un zu dene, wo die Wohrhet rausfinne wollen:
Kummen uns nor nit mit de Wohrhet, die wolle mer gar nit wisse.
Verzehlen uns liewer ebbes Schäänes, wo uns gut dut,
zeichen uns ebbes, wo mer uns draa fräe kännen.
11 Heern doch uf demit, daß mer immer gradraus soi sollt.
Machen nit soviel Gedeens, daß mer ufrecht dorchs Lewe gehe sollt.
S laft sich ach newerm Wech ganz orndtlich.
Lossen uns doch in Ruh mit em liewe Gott.
Verzehlen uns nit immer, was er vun uns hawwe will.
12 Unsern Herrgott sagt:
Wann ehr nit uf des heeren, wo ich eich sage will,
wann ehr eich liewer uf uugude Macheschafte verlossen
un uf Schweinereie, wie se bassieren,
13 dann werrn ehr merke, daß die Sind in eich wie en große Riß is,
wie wann's vun ner hohe Mauer zu riesle aafangt,
und dann sterzt se bletzlich oi, ohne daß mer's vorher gemerkt hot.
14 Dann is es, wie wann mer en irdene Hawwe kabuttschmeißt,
wann mer n korz un klää zsammedebbert, daß kää Scherb meh iwrichbleibt,
mit der wo mer Feier vum Herd hole kännt
odder Wasser aus em Brunne schebbe kännt.
15 Unsern Herrgott, wo em Volk Israel soi ää un alles is, sagt:
Wann ehr umkehre deeden un still bleiwe deeden, dann deed ich eich helfe.
Wann ehr ääfach still wärn un eich uf mich verlosse deeden,
wann ehr glaawe deeden, daß ich eich helfe kann, dann wärn ehr stark.
Awwer ehr wollen jo nit.
16 Ehr sagen: Nää, mer wollen uf unsere Geil grad so dohiflieche.
Ehr wern schun sehe, wie ner renne missen, weil se hinner eich her sin.
Mer wollen uf unsere schnelle Renngeil reide, sagen ehr.
Ehr wern schun sehe, wie die annere hinner eich hersetzen un eich oiholen.
17 Dausend vun eich wern devunlaafe, wann en ach bloß ääner Angscht macht.
Un wann finfe eich drohen, dann wern ehr all wetze, was es Zeich halt,
bis ner am End verlore iwrichbleiwen wie en Mascht drowwe uf em Berch,
wie e Fahn, wo uf em Higel fladdert.

Predigt

Ehr Liewe,
Silveschder, Johresend, de letschde Dag im Johr, des is fer uns en Dag, wo mer ins Noochdenke kummen. Do dun mer uns noch emol iwwerleche, was dann alles gewest is in dem letschde Johr. Do raamen mer noch emol zsamme, do mache mer Bilanz.

Wie war's dann fer uns gewest? Was hämmer erlebt? Mer minanner? Do gehen die Gedanke zurick, un s ää odder s annere fallt em oi. Wääscht noch, wie des gewest is? Kannscht dich noch erinnere? Jetzt fallt mer's widder oi, schiergar hätt ich's vergesse ghat.

Do hot's gude Dage gewwe, alsemol ebbes Schäänes, wo ich erlebt hab. Do hot's Sache gewwe, iwwer die wo ich mich hab frääe kenne. Un do war ach alsemol ebbes dabei, wo ich nie meh in moim Lewe vergesse werr. Do hab ich ääns gedroffe, wo ich gedenkt hab, des macht der's Lewe doch werklich reich. Do hab ich gudi Musik gheert, un des war schää. Do war ich uf em Fescht oigelade, un uf emol hab ich uf die Uhr geguckt un bin verschrocke, ich hab schiergar die Zeit vergesse iwwer dem schääne Fescht.

Un alsemol waren's ääfach e paar Minudde, wo ich hab zu mer kumme kenne, wo ich moine Gedanke hab noochhänge kenne, un do is mer s ää odder s annere dorch de Kopp gange., un des war gut so. Odder am Bscheerowend vorm Dannebaam, wo die Kerzelcher gebrennt hän, un s is mer ganz annerscht worre, s is mer ans Gemiet gange, wo ich doch sunscht gar nit so noh ans Wasser gebaut hab.

Odder s war ääfach en schääne Winderdag, die Sunn hot gschoint und die Luft war klar, mer sin spaziere gange un hän die Nadur uf uns wirke losse. Drunne am Rhoi, uf em Damm entlang odder im Wald. War des schää, wie's Licht dorch die Bääm gfalle is, do kännt ich mich als nimmi kriege, wann ich so ebbes seh.

Ich glaab, ich brauch des, un die annere brauchen's aa. Daß mer's Gude im Lewe spiert. Mer muß des dann in sich ufnemme. Weil's em Kraft gebt, un mit äämol werd mer ruhicher, un wo mer vorher noch so ferdich war, geht's em widder besser, un mer spiert's, daß sich widder neie Lewensgeischder in em riehren.

Un dodenewe gebt's halt ach des, wo wennicher schää is, wo em alsemol schwer fallt, wo mer draa zu knawwre hot. Des hot's ach in dem Johr gewwe. Do is mer krank gewest, do war mer alsoemol ganz verzweifelt un hot nimme gewißt, wo naus. Do hot mer gheert vun Krieg un Mord und Doodschlag un all dem Beese in de Welt. Un alsemol is es em selwer ufgfalle, daß mer jo ach Dreck am Stecke hot un nit grad wie e Engelche dorch die Welt laaft. Manches war in dem Johr debei gewest, wo em weh gedaa hot, un manches dut em jetzt noch weh. So hot halt jeder soi Päckelche zu trage, s ääne klääner, s annere greeßer. Awwer ganz ohne kummt halt kääner devun.

De hän annere mer weh gedaa, un ich spier's heit noch. Odder ich hab annere ebbes aagedaa, un jetzt liegt em e Lascht uf de Seel. Do is es duschder in em un um em rum, un do kummt kää Kerz degege aa.

Alsemol kummt em de ganze Weltschmerz aa. Do guckt mer nor noch uf es Beese in dere Welt. Do määnt mer, s deet iwwerhaupt nimmi besser werre. Nit in de Welt do drauß un nit in moim bissel Lewe. Do mecht mer sich in soi Stubb verkrieche un nimmi nausgehe. Do mecht mer ääfach vun nix meh ebbes wisse. Alsemol is es so.

Un wann mer sich in dere Silveschdernacht gude Vorsätz fers nächschde Johr vornemmt, un des is jo die Nacht vun de gude Vorsätz, dann aa deswege, weil mer ebbes gut mache will, wo im letschde Johr schief geloffe is. So kummt mer's jedenfalls als vor. Aus em schlechde Gewisse raus nemmt mer sich vor, es besser zu mache. Mer hot sich gschemmt un kännt sich heit noch schemme, wie des geloffe is. Nää, so soll's nit widder soi. Im nechschde Johr nit.

Des is schun en komischer Owend, der Silveschderowend do. Mer kummt ins Griewle, s geht em soviel dorch de Kopp. Des, wo gewest is, s Gude un Schääne un s Schlimme un Beese. Am beschde, mer deet all die triewe Gedanke in em Gläsel Sekt versääfe. Dann wär mer se los. Awwer des wär ach widder nix. S war jo doch e Johr vun unserem Lewe, des letschde Johr. Un es ganz vergesse, wär jo bschdimmt nit recht.

De ään odder anner vun uns dut in dere Nacht dann halt e bissel sordiere, was gewest is. Und do fallen em e paar Sache oi, wo em schwer gfalle sin. Un ach die muß mer aanemme. So is es Lewe halt gewest, so un nit annerschter. Un s fallen em Sache oi, wo schää waren, un dodefor kammer dankbar soi.

Ach wammer nit alles verstehen un wammer nit in allem en Sinn finnen, mer wollen des Johr so nemme, wie's gewest is. Unsern Herrgott wolle mer bidde, daß er alles gut soi loßt, gut fer uns un gut fer die annere. Un des, wo letz war, des soll er im neie Johr in die Reih bringe.

2

Wammer so weider noochdenkt iwwer den Dag heit, s End vum Johr, un dann ach iwwer des Stick vum Prophet Jesaja, wo uns fer heit zum Preddiche ufgewwe is, dann kummt mer ganz dief ins Räsonniere.

Mer macht sich jo alsemol so soi Gedanke. Un der Jesaja stumpt em jo grad so druf. Wie is'n des in dere Welt? Die Mensche setzen uf ehr Kraft. Mer kennen des mache, mer kriegen des schun hie, des wär doch gelacht. So sagen se. Mit unsere schnelle Geil känne mer alles hiekriege. Mer sin gschickt, uns kann do kääner ebbes vormache.

Als ob es heitzedags gsagt wär. Mer kännen alles, mer kriegen schun alles in die Reih. Des is doch unser Zeit un unser Welt. Was renne mer nit, was mache mer uns nit zu schaffe, was strenge mer uns nit aa. Un's klappt jo ach allerhand. Wammer so zurickdenkt, wammer sich vorstellt, wie unser Großmudder un unser Großvadder noch gelebt hän un dene ehr Babbe un Mamme, was hot sich do nit alles verännert. Die Maschine, die Krankeheiser, ääfaach s ganze Lewe, wo alles viel bequemer, viel leichder, viel schääner worre is.

Wammer sich des so vorstellt, dann kännt mer fascht määne, s mißt grad so weidergehe. S gäb ääfach kää Grenz, s ging immer weider un weider. Un des macht em ganz stolz, mer kännt fascht platze vor Stolz. Un s macht em ach e bissel iwwerheblich, mer werd oigebildt un iwwermiediech. Un alsemol verschreckt mer un kriegt Angscht. Wo will des bloß noch hie, wo soll des noch enne? Daß mer stolz sin un daß mer Angscht kriegen, gheert, schoint's, zsamme.

S bringt un jo ach ganz schää uf Trab, unser Lewe, jeden Dag. Alsemol kummt mer außer Odem. Do kammer fascht nimmi. Do wachst em alles iwwer de Kopp. Do hetzt mer un rennt mer un dut un macht, un s hot kää End. S kummt noch nit emol so arg viel raus. Mer bleibt weit hinner dem zurick, wo mer hot mache wolle. Un doch macht mer weider, immer weider. De ää odder de anner iwwernemmt sich dodebei, un er kann nimmi, er werd krank, s Herz macht ääfach nimmi mit. Alsemol merkt er's grad noch un kann noch emol langsamer trede, alsemol is es schun zu speet.

Ich glaab als, wann's so aussieht, als ob mer alles kännden, dann deischen mer uns. Des hot alles soi Kehrseit. Un die Kehrseit hääßt: Ehr machen eich ach kabutt debei. Bassen nor uf, daß ehr am End nit die Dumme sin. Ehr bringen eich um eier eigenes Lewe, wanner immer so weidermachen wie bisher. Bloß hetze un renne un immer noch meh du, noch meh schaffe, noch meh han wolle, des bringt eich noch um.

3

Wammer weider dem Jesaja zuheert, dann werd's noch schlimmer.

Der sagt: Lossen eich nit oilulle vun dene, wo eich bloß de Brei ums Maul schmeere. Die wo eich immer nor sagen, wie gut alles is un wie gut alles werd, wo eich Sand in die Aage streien, daß n ehr gar nimmi sehen, wo's gfährlich werd fer eich. Lossen eich do nit oilulle. Die wollen eich bloß weismache, daß alles gut geht. S werd schun nix bassiere. S werd schun immer weider so gehe.

Wann jetzt e paar Leit kää Ärwet hän, dann is des schlimm, awwer s werd sich schun widder ännere. Wann jetzt do unne im Irak Krieg is, is des schlimm, awwer mer kriegen des schun in de Griff. S geht widder ufwärts, bassen nor uf, sagen se. Mer wissen, wie's geht. Un ehr glaawen des. Weil ehr's gern glaawen, weil's leichder is fer eich. Awwer ehr wissen jo gar nit, ob's so kummt. S kännt ach ganz annerschder werre. Un dann stehn ehr dumm do.

Un meh noch, sagt der Prophet Jesaja soine Leit: Ehr horchen nimmi uf eiern Herrgott. Ehr heeren nimmi uf des, wo er eich sage will. Ehr halden eich nimmi an soi Regle, die wo er eich gewwe hot, fer daß eier Lewe ordntlich werd un ehr lewe kännen, minanner lewe kännen. Des is fer eich alder Kees. Ehr wollen nix meh dodevon wisse. Ehr wollen liewer noch eire Regle in de Dag noi lewe, statt daß ehr eich Gedanke mache deeden dodriwwer, wie unsern Herrgott will, daß mer lewen. Des gelt alles nimmi fer eich. Ehr werfen's grad so weg. Als wär's nor uuneedicher Kram vun vorgeschdern, nimmi ebbes fer eier Lewe heit.

Lossen uns in Ruh mit em liewe Gott, sagen ehr. Mer wissen selwer, was mer zu du un zu losse hän. Do brauche mer die alde Vorschrifde nimmi. Lossen se grad in de Moddekischt. Dort gheeren se hie, verstaabt, wie se sin. Un schwubdich, sin se fort. Des alde Zeig vun frieher gelt nix meh. Un ebbes anneres gebt's nit. Also kann grad jeder mache, was er will. Wann die liewe Gott nimmi sagt, was recht is un was falsch is, dann kann sich grad jeder selwer raussuche, was er dut un was er loßt.

Alsemol kummt's uns so vor, als ob's in unserer Welt so wär, daß nix meh gelde deet un jeder grad mache kännt, was er will. Als ob unserm Herrgott soi Gebode nimmi gelde deeden un alles grad drunner un driwwer geht. Uf jeden Fall is es jo nimmi so, daß mer ääfach so uf des horcht, wo unsern Herrgott sagt. Bloß weil er de liewe Gott is, glaabt em kaum ääner meh. S muß schun selwer oileichde, wann mer em Gebot folge soll. Un s gebt schun allerhand, wo em halt nit oileichde dut.

Schun e merkwirdichi Welt, in der wo mer lewen. Awwer so is se mol. Do beißt kää Maus en Fade draa ab.

4

Ganz schää hoorich, was der Jesaja uns do vorhalde dut. Gar nit ääfach hiezunemme fer uns. Weil er uns ganz schää ins Gewisse redt. Un s geht jo ach unner die Haut. S trefft em jo an eme wunde Punkt. Mer, wo alles kännen, mer, wo uns gern ebbes vorschwindle lossen, mer, wo druf un draa sin, uns vun unserm Herrgott loszusage un en liewe Gott en gude Mann soi zu lasse.

Des sitzt. Er hot jo schun e bissel recht, der Jesaja do. Wann hot er des gsagt? Vor meh als zwäehalbdausend Johr? Do hot sich jo kaum ebbes geännert. S is ganz noch so wie frieher. Mer brauchen uns uf unseren Fortschritt gar nix oizubilde. Mer stehn noch genauso wie die seelemols do, un der Jesaja hot uns allminanner verwischt.

S stimmt. Mer mißden mol in uns gehe. Mer mißden uf en heere. Er hot jo recht.

Mer mißden mol froge, ob mer uns so uf unser eicheni Kraft verlosse sollden. Ob mer werklich alles mache missen, wo mer kännen. Ob mer immer bis an die Grenz hie gehe missen un alsemol driwwer naus. Ob's nit besser wär, wammer e bissel kläänere Breetcher backe deeden, wammer uns e bissel zurickhalde kännden mit unserer Großmannssucht. Mer missen jo nit alles hawwe un nit alles känne un nit alles du. Mer kännden uns jo ach emol nit zu viel vornemme. Nit immer meh un immer greeßer. S muß jo nit jeder vun uns immer de Greeschde soi. Mer kännden e bissel meh bescheide werre, uns zufriede gewwe mit dem, wo mer hän un kännen. Nit immer owwenaus in de Himmel, ääfach emol e bissel do uf dere Erd bleiwe, mit zwää Fieß uf em Bodde. Des deet uns bschdimmt gut.

Un mer mißden uns jo ach nit immer ebbes vormache. Mer kännden die Welt doch emol so sehe, wie se is. Nit greeßer un nit klääner, nit scheener un nit häßlicher. Sie is halt so. S lewe is so, wie es is. Do muß mer nit immer bloß die große Drääm drääme. S gebt ach viel Uumus uf dere Welt. S kann immer ach ganz annnerschder kumme, als wie mer uns des vorgschdellt hän. S kann ääns krank werre odder sunscht aus em Gleis gschmisse werre. Was kann dann nit alles bassiere, bis de Dag rum is, bis es Johr rum is. Mer wääß, wie's uns in eme Johr geht. Un des misse mer nemme, wie's kummt. S bleibt uns nix anneres iwrich. Do brauche mer uns nix vorzumache, un mer brauchen uns nix vun annere vormache zu losse. S kann immer gut gehe un schlecht. Mer missen uns gar nit druf versteife, daß mer immer nor uf de Sunneseit vum Lewe stehn. Nää, wie ausgewachsene Leit solle mer s Lewe sehe. Mer sollen nemme, was es uns bringt.

Un mer solle uf unsern Herrgott heere. Des is nix vun vorgeschdern, wo fer heit nix meh dauche kännt, was do in dere Biwel drinsteht. Des is ebbes, wo schun Hunnerde vun Johre de Mensche gholfe hot, sich zurechzufinne in ehrm Lewe. Sie hän in ehr Biwel noigeguckt un hän gemerkt, es is gut, unserm Herrgott zu horche. Der will ebbes vun uns. Awwer nit fer sich allää, nit weil er uns driwweliere mecht. Nää, der will uns helfe, daß mer gut dorch unser Lewe kummen, mer un die annere mit uns. Deswege hot er uns soi Gebode gewwe. Daß mer wissen, an was mer uns halde kännen. Daß mer unsern Weg sehen un en gehe kännen. Daß mer nit lang letz gehen, dohie un dorthie, un nimmi wissen, wo hinne un vorne is, owwe un unne, un in die Err laafen vor lauder Ausbrowiere un Gucke, wie's annerscht soi kännt.

5

Des sagt uns der Jesaja, uns heit so wie sellemols soine Landsleit dort in Jerusalem. Halden still un verlossen eich uf eiern Herrgott. Dann sin ehr werklich stark. Dann werrn ehr nit so leicht hie- un hergetriwwe vun jedem Wind, der wo do blost. Dann wissen ehr um eiern Platz in de Welt, dann hän ehr eier Richdung. Un dann bringt eich nix so leicht dodevun ab.

Wann ehr uf eiern Herrgott verdrauen, dann wissen ehr: De liewe Gott hot soi Ziel mit dere Welt. Er will, daß se am End so gut werd, wie er se sich vun Aafang aa gedenkt hot. Dodefor hot er die Welt gemacht, un dodraa kännen mer mitdu. Daß die Welt so werd, wie unsern Herrgott se gewollt hot.

Vun Woihnachde her wisse mer jo noch, was do vor allem dezu gheert. S Klääne, des Bobbelche dort im Stall, in de Kripp. Ganz uuschoinbar, ganz armselig hot's do gelege. Schwach war's, s hot Hilf gebraucht. Wie mer Mensche halt schwach sin un Hilf brauchen, ääns vum annere. Un aus dem Kind is en erwachsener Mann worre. Der hot uf soin Vadder im Himmel verdraut. Der hot dene Leit, wo er gedroffe hot, gsagt, was wichdich is im Lewe: Aastännich soi, gut zunanner, fernanner do soi, uf soin Herrgott heere. An soim Gott feschthalde un fer enanner do soi, hot er sagt, des wär alles, wo mer du mißt.

Nit viel annerscht sagt's der Prophet Jesaja do ach. Bloß daß er's halt e bissel deitlicher macht, weil er gleich dezu sagt, was dann bassiert, wammer des in de Wind schlagt. Vielleicht mißt er jo gar nit so drohe un uns Angscht mache. Die hämmer nämlich schun vun allää. Awwer vielleicht hot er jo ach recht, wann er's e bissel deitlicher sagt.

Recht hot er uf jeden Fall, wann er uns sagt: Verdrauen nit nor uf eier Kraft und uf des, wo ehr kännen. Nemmen die Welt so, wie se is, un lossen eich kää X fer e U vormache. Un horchen hie, was eiern Herrgott vun eich will.

Dodrin hot er uf jeden Fall recht. Wammer des beherzige deeden, wär's bschtimmt nit schlecht fer unser Lewe. Un wammer so am Johresend zurickgucken uf des, wo gewest is, un uns iwwerlegen, wie's werre werd im neie Johr, dann kännden mer uns des hinner die Ohre schreiwe. Nit uf uns selwer verdraue, die Welt so sehe, wie se is, un unserm Herrgott folge. Des wär gut, gut fer uns un fer die annere.

Do kännden mer dann ganz beruhigt es alde Johr hinner uns losse un den Weg ins neie unner die Fieß nemme. Weil unseren Herrgott unser Welt bschtimmt zu eme gude End fiehrt. Un mer sin debai, mer kännen mitdu. Un s Wichdigschde dodebei is: still soi un uf unsern Gott verdraue. Amen.

Autor: Dekan Dr. Werner Schwartz, Protestantisches Dekanat, Gartenstraße 6, 67227 Frankenthal (Pfalz), Tel 06233-880 80, Fax 880 881, eMail Dekanat FT@aol.com

Lied: Ein Nachtrag zu Weihnachten: Weihnachtslied in demselben pfälzischen Dialekt:

1. Vum Himmel kumm ich zu eich her, ich will verzehle, glaawen mer, was unsern Herrgott fer eich dut, daß ehr hän widder neien Mut.

2. E kläänes Bobbelche is do, des macht eich un die ganz Welt froh. Maria hot's gebore heit, heern her un frään eich all, ehr Leit.

3. 'S is unsern Heiland Jesus Chrischt, der wo vun Gott her kumme is. Er will eich aus em Elend zieh, eich zu soim Himmel bringe hie.

4. Er legt die Lieb ins Herz eich noi, do kenn ehr ewich froh draa soi. Er zeigt eich, wie 'n ehr lewe känn, wann ehr em Herrgott gfalle wolln.

5. Gehn zu dem Bobbelche nor los, es liegt im Stall, is gar nit groß, e kläänes Kind, des wo die Welt in unserm Gott soi Licht noistellt.

6. Gehn mit de Schoofhirt hie, frään eich, daß unsern Herrgott eich macht reich. Drum folgen dem, wo er eich sagt, weil er soviel fer eich gemacht.

7. Er is eich gut un fräät sich draa, wann ehr viel Gudes hän gedaa. Drum lowen ehn all Daach mit dem, wo ehr fer soi Welt due kenn.

Melodie: EG 24, Vom Himmel hoch, da komm ich her, vum Martin Luther 1535/39,

Aus: Werner Schwartz, Kerch uf pälzisch, Frankenthal 1997, Bezugsadresse: Dekan Dr. Werner Schwartz, Protestantisches Dekanat, Gartenstraße 6, 67227 Frankenthal (Pfalz), Tel 06233-880 80, Fax 880 881, eMail Dekanat FT@aol.com

[Zum Anfang der Seite]

[Zurück zur Hauptseite] [Zum Archiv] [Zur Konzeption] [Diskussion]